2009 © KK
FIZJOLOGIA UKŁADU PŁCIOWEGO
HORMONY - substancje wydzielane przez krwioobieg do narządów docelowych. Najważniejszym gruczołem jest przysadka mózgowa; podstawowym hormonem męskim jest testosteron odpowiedzialny za rozwój pierwotnych i wtórnych cech płciowych męskich, wytwarzanie jego zwiększa się szybko w okresie dojrzewania płciowego i utrzymuje się na stałym poziomie do 40 roku życia, po czym zaczyna się stopniowo zmniejszać.
Fizjologia układu płciowego kobiety uwarunkowana jest współzależnością hormonalną pomiędzy 3 głównymi gruczołami: podwzgórzem, przysadką mózgową
i jajnikiem.
Przedni płat przysadki mózgowej wydziela hormony:
F S H - (folikulotropowy) pobudzający w jajniku rozwój pęcherzyków pierwotnych.
L H - (lutenizujący) pobudzający jajeczkowanie i zapoczątkowujący tworzenie ciałka żółtego.
PRL - (prolaktyna) powoduje po porodzie wydzielanie w gruczołach sutkowych pokarmu, w normalnych warunkach wydzielanie PRL jest hamowane i utrzymuje się na niższym poziomie.
J A J N I K I - produkują dwa rodzaje hormonów żeńskich; estrogeny i progesteron. Estrogeny przeważają w fazie wzrostu i dojrzewania pęcherzyka (l faza cyklu), a progesteron w fazie ciałka żółtego (2 faza cyklu).
Omówione powyżej hormony oddziaływają na ustrój kobiety w trakcie cyklu, miesiączkowego zaczynającego się w pierwszym dniu krwawienia miesiączkowego (menstruacji), trwającego do ostatniego dnia przed następną miesiączką. Na początku cyklu pod wpływem hormonu pęcherzykowego FSH zaczyna wzrastać w jajniku kilka pęcherzyków. Po kilku dniach wyłania się pęcherzyk dominujący, który wzrasta i dojrzewa, reszta pęcherzyków zanika. Pęcherzyki wydzielają estrogeny, których poziom we krwi rośnie wraz ze wzrostem pęcherzyka. Przed jajeczkowaniem ilość estrogenów we krwi osiąga swój najwyższy poziom. Szczyt poziomu estrogenów we krwi powoduje zmniejszenie wytwarzania FSH przez przysadkę. Natomiast podwzgórze wyzwala LH w dużej ilości. Hormon lutenizujący w tak dużej ilości utrzymuje się tylko 24 godziny. Szczyt wydzielania LH występuje tuż przed owulacją, która występuje 16-24 godziny po nim. Po owulacji pęcherzyk Graafa, pęcherzyk jajowy przekształca się w ciałko żółte wydzielające progesteron. Ciałko żółte powstaje pod wpływem LH zmieniającego komórki ziarniste pęcherzyka Graafa - jajowego w komórki luteinowe. Stężenie progesteronu we krwi podnosi się i utrzymuje na wyższym poziomie przez 12-16 dni (najczęściej 14, minimum 10), jeżeli komórka jajowa nie została zapłodniona. Nagły spadek poziomu hormonów jajnikowych powoduje złuszczenie się rozrośniętej błony śluzowej macicy z towarzyszącym krwawieniem (miesiączką) Jednocześnie spadek ten pobudza podwzgórze do wytwarzania czynnika uwalniającego FSH. Gdy dojdzie do zagnieżdżenia zarodka (ok. 7 dnia od poczęcia) ciałko żółte miesiączkowe przekształca się w ciałko żółte ciążowe, które funkcjonuje ok. 3 miesiące, w dalszym przebiegu ciąży czynność hormonalną przejmuje łożysko.
Hormony jajnikowe wywierają duży wpływ na organizm kobiety, a zwłaszcza na jej narząd rodny. Efekty ich działania są łatwe do zaobserwowania przez kobietę. Najłatwiej rozpoznawalnym objawem jest śluz wydzielany przez gruczoły szyjkowe macicy. Typ śluzu zmienia się w zależności od poziomu hormonów jajnikowych.
Krypty w szyjce macicy produkują różne rodzaje śluzów:
ŚLUZ "S" - estrogenozależny, wytwarzany w gruczołach szyjki macicy, umożliwia przechodzenie plemników do jamy macicy. Rzadki, zawiera 98% wody, dużo jonów sodu, krystalizuje.
ŚLUZ "L" - estrogenozależny wytwarzany w całym kanale szyjki macicy, zatrzymuje plemniki niepełnowartościowe, uszkodzone. Gęstszy, zawiera 95-96% wody, krystalizuje.
ŚLUZ "G" - zależny od progesteronu, wytwarzany w dolnej części kanału szyjki macicy, zamyka jej ujście. Jest on gęsty, zawiera do 90% wody, nie zawiera jonów sodu i nie krystalizuje. Jest to śluz typu mniej płodnego.
Śluz "S i L" występują razem tworząc płodny typ śluzu, który krystalizuje w formie "liści paproci".
